Τα σκυλιά δεν είναι άνθρωποι

Ο ανθρωπομορφισμός οδηγεί σε προβλήματα

Η αγάπη για το κατοικίδιό μας μας παρασύρει πολλές φορές σε υπερβολές. Μια τέτοια υπερβολή είναι και η πίστη ότι το σκυλάκι μας σκέφτεται και αισθάνεται ακριβώς όπως εμείς οι άνθρωποι. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα σκυλιά έχουν αισθήματα και σκέφτονται και φαντάζονται και ονειρεύονται κλπ. Δεν είναι όμως άνθρωποι. Αυτή η ιδέα του ανθρωπομορφισμού μπορεί να μας οδηγήσει σε λανθασμένες ερμηνείες της συμπεριφοράς του ζώου μας και κατ’ επέκταση στη δημιουργία ή επιδείνωση προβλημάτων συμπεριφοράς. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα για να γίνω πιο συγκεκριμένος.

Φανταστείτε την εξής σκηνή: Ένας πολύ καλός, κατά τα άλλα, άνθρωπος ξυπνά το πρωί. Η πρώτη του έγνοια είναι ο σκύλος του, που βρίσκεται στην κουζίνα του σπιτιού. Η πρώτη του δουλειά είναι να τον βγάλει έξω να ανακουφιστεί. Φορά τις παντούφλες του και κατευθύνεται προς την πόρτα της κουζίνας, που είναι κλειστή. Ο σκύλος τον περιμένει και τον αντιλαμβάνεται. Ανοίγει την πόρτα και τι βλέπει; Τον σκύλο  του να έχει ένα ένοχο βλέμμα και την πόρτα της κουζίνας βρεμένη πρόσφατα από το κατούρημα του σκύλου του. Πρωινό ξύπνημα να σου τύχει! Θυμώνει και βάζει τις φωνές. Ο σκύλος συμμαζεύεται ακόμη περισσότερο. «Άτιμε», σκέφτεται ο άνθρωπος, «αναγνωρίζεις την ενοχή σου, αλλά δεν λες να διορθωθείς. Τόσο κακός είσαι; Να σου θυμώνω κάθε πρωί, μια φορά μάλιστα σε κτύπησα με την εφημερίδα, κι εσύ να θέλεις να παίρνεις εκδίκηση και να συνεχίζεις τις ασχήμιες σου. Δεν μπορούσες να περιμένεις μερικά δευτερόλεπτα ακόμη; Αφού ξέρεις ότι μόλις ξυπνήσω σε βγάζω έξω, χειμώνα καλοκαίρι.»

Αυτά σκέπτεται ο κατά τα άλλα καλός άνθρωπος. Το λάθος του είναι ότι έχει την εντύπωση ότι ο σκύλος του είναι άνθρωπος με όλες τις κακίες των ανθρώπων, ο οποίος σκόπιμα του δημιουργεί πρόβλημα. Η αλήθεια είναι ότι ο καημένος ο σκύλος είναι απλώς φοβισμένος, γιατί η εμφάνιση του αφεντικού του συνδυάζεται στο μυαλό του με την τιμωρία που συνέβη χθες και προχθές. Την πρώτη φορά μπορεί να κατούρησε από συγκίνηση ή από ανάγκη. Μετά όμως τρόμαζε κάθε φορά που αντιλαμβανόταν ότι ο άνθρωπός του επρόκειτο να ανοίξει την πόρτα. Τρόμαζε και δεν μπορούσε να συγκρατηθεί. Άλλωστε, καμιά φορά δεν κατάλαβε γιατί τον τιμωρούσαν. Υπέθετε μάλλον ότι έτσι είναι οι άνθρωποι όταν ξυπνούν το πρωί.

Το τέλος της ιστορίας μας είναι καλό. Όταν εξηγήθηκε στον άνθρωπό μας ότι τα σκυλιά δεν έχουν μέσα τους τις κακίες των ανθρώπων, άρχισε να συμπεριφέρεται με διαφορετικό τρόπο στο σκύλο του. Αγνοούσε το πρωινό κατούρημα και με τη συμπεριφορά του έκανε το σκύλο να αισθανθεί περισσότερη σιγουριά και αυτοπεποίθηση. Πριν περάσει πολύς καιρός το κατούρημα σταμάτησε εντελώς.