Το πήγαινε έλα του ψυχαναγκασμού

Ερώτηση: Σε μπαλκόνι της απέναντι πολυκατοικίας υπάρχει ένα σκυλάκι καφετί. Οι γείτονες το ταΐζουν, αλλά δεν φαίνεται να ασχολούνται μαζί του. Είναι πάντα εκεί, πάντα μόνο. Κάτι που μου κάνει εντύπωση και θα ήθελα κάποια εξήγηση είναι η συνήθειά του να πηγαινοέρχεται κατά μήκος του τοίχου και να αγγίζει το πλευρό του πάνω στον τοίχο. Δεν πρόκειται για ξύσιμο, αλλά για μια μονότονα επαναλαμβανόμενη κίνηση. Στο κάτω μέρος του τοίχου έχει σχηματιστεί μια σκούρα λωρίδα από το συνεχές τρίψιμο.

Απάντηση: Το σκυλάκι του γείτονα έχει τροφή, νερό και κάπου να ανακουφιστεί. Μπορεί δηλαδή να ικανοποιήσει μερικές από τις πιο βασικές του ανάγκες. Δεν μπορεί όμως να ικανοποιήσει άλλες βασικές ανάγκες, ώστε να αισθάνεται πλήρες και ήρεμο. Δεν μπορεί να ικανοποιήσει την ανάγκη να είναι μέλος μιας ομάδας, αφού οι άνθρωποί του το έχουν εγκαταλείψει. Δεν έχει σωματικά και ψυχικά κίνητρα, γιατί είναι συνέχεια μόνο και έρημο. Η μη ικανοποίηση βασικών αναγκών οδηγεί σε εσωτερικές συγκρούσεις, σε ψυχική ένταση και άγχος. Κάποια στιγμή γαβγίζει ή πηγαινοέρχεται τρίβοντας τη μια πλευρά στον τοίχο. Αισθάνεται κάποια ανακούφιση. Δεν είναι τίποτα το σπουδαίο, είναι όμως και αυτό κάτι, είναι μια διαφυγή από το τέλμα όπου κατάντησε η ζωή του. Το πήγαινε έλα δεν αργεί να του γίνει συνήθεια, ή οποία στη συνέχεια γίνεται τόσο έμμονη, που την επαναλαμβάνει ενστικτωδώς. Γίνεται αυτό που αποκαλούν οι ψυχίατροι, ψυχαναγκαστική διαταραχή. Πηγή των καταστάσεων αυτών είναι πάντα κάποια εσωτερική σύγκρουση, όπως η ανάγκη του σκύλου να ανήκει σε ομάδα και η αδυναμία του να την ικανοποιήσει. Η σύγκρουση παράγει κατά έναν περίεργο τρόπο κάποια συμπεριφορά, ως υποκατάστατο της μη ικανοποίησης της αρχικής ανάγκης. Η συμπεριφορά αυτή ανεξαρτητοποιείται από την ανάγκη που την εξέθρεψε και γίνεται αυτόνομη καταναγκαστική συμπεριφορά. Είναι συνήθως επαναλαμβανόμενη, εξογκωμένη και μας φαίνεται αφύσικη, γιατί δεν βλέπουμε αμέσως το συσχετισμό με την ανικανοποίητη ανάγκη που τη δημιούργησε.

Το πρόβλημα του σκύλου δημιουργήθηκε από τους ανθρώπους του, τους γείτονές σας. Η λύση είναι αυτονόητη και εξαρτάται αποκλειστικά από τους ιδίους. Με άλλα λόγια θα πρέπει να τον εντάξουν στην οικογένειά τους, να τον περιβάλουν με την αγάπη τους και να σπαταλήσουν κάποιο χρόνο ώστε το σκυλάκι τους να αισθανθεί τη χαρά και την ικανοποίηση που τόσο καιρό του έλειψε. Αυτονόητες είναι και οι συγκεκριμένες ενέργειες στις οποίες θα πρέπει να προβούν. Περιλαμβάνουν περιπάτους με το σκύλο τους, χρόνο παραμονής του σκύλου μέσα στο διαμέρισμα, παιγνίδια στο σπίτι ή στο πάρκο, παιγνίδια πάνω στη βεράντα, εκπαίδευση να διατηρεί το χώρο του καθαρό, βασική εκπαίδευση, επαφή με ανθρώπους και σκύλους. Απλά και αυτονόητα πράγματα. Μη με ρωτήσετε όμως αν, μετά την εφαρμογή του νέου τρόπου ζωής, οι έμμονες συμπεριφορές θα εκλείψουν. Αυτό κανένας δεν μπορεί να το διαβεβαιώσει εκ των προτέρων. Το κακό με τις καταναγκαστικές διαταραχές είναι ότι πολλές φορές συνεχίζουν να υπάρχουν και μετά που οι λόγοι ύπαρξής τους έχουν εκλείψει. Γίνονται αυτόνομες και έμμονες. Ευτυχώς το τρίψιμο στον τοίχο, και αν ακόμη δεν σταματήσει, δεν ενοχλεί κανένα ούτε εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία του ζώου.